Przekształcenie jednoosobowej działalności gospodarczej w spółkę kapitałową.

Od 1 lipca 2011 r. istnieje możliwość przekształcenia przedsiębiorcy będącego osobą fizyczną – wykonującą we własnym imieniu działalność gospodarczą – w jednoosobową spółkę z ograniczoną odpowiedzialnością lub jednoosobową spółkę akcyjną. Znowelizowano wiele ustaw w tym ustawę z 2 lipca 2004 roku o swobodzie działalności gospodarczej (Dz.U. z 2004, Nr 173 poz. 1807, ze zm.) oraz dodano istotne zmiany do Kodeksu Spółek Handlowych – Dodano nowy rozdział 6 (artykuły od 584¹ do art. 584¹³ KSH) w tytule IV dziale III KSH – „Przekształcenie przedsiębiorcy w spółkę kapitałową”. Ma on na celu regulację procedury przekształceniowej oraz jej skutki ( np. sukcesji praw i obowiązków przedsiębiorcy przez spółkę.

Przekształcenie takie odbywa się z użyciem podobnych mechanizmów, co przy innych przekształceniach, oczywiście znajdziemy kilka różnic wynikających ze specyfiki tego przekształcenia .

Do przeprowadzenia omawianego przekształcenia potrzebne nam będą następujące dokumenty: plan przekształcenia z opinią biegłego rewidenta, oświadczenie o przekształceniu, powołanie członków organów, zawarcie umowy bądź statutu spółki i wpis w rejestrze przedsiębiorców skorelowany z wykreśleniem określonej działalności z CEIDG – Centralna Ewidencja i Informacja o Działalności Gospodarczej.

Ważna informacja jest taka, że plan przekształcenia powinien być sporządzony w formie aktu notarialnego, co pociąga za sobą pewne koszty, ale daje też pewność prawidłowości. Plan takowy zawiera istotny element w postaci ustalonej wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przypadający na jakiś określony dzień w miesiącu, który poprzedzał sporządzenie takowego planu.

Plan przekształcenia podlega obowiązkowemu badaniu biegłego rewidenta, który sporządza z tego badania opinię stanowiącą załącznik do planu przekształcenia. Biegły rewident wyznaczany jest przez sąd rejestrowy właściwy dla miejsca prowadzenia działalności przez przedsiębiorcę (miejsca jego zameldowania). Wydaje się, że przedsiębiorca może wnioskować o wybór konkretnego biegłego, jednakże sąd nie jest związany takim wnioskiem – choć może go uwzględnić. Sąd wyznacza termin na sporządzenie opinii przez biegłego rewidenta, który nie może jednak być dłuższy niż 2 miesiące.

Nowością w tym wypadku okazuje się brak uchwały (gdyż taka uchwała nie mogłaby być podjęta z powodu braku odpowiedniej ilości podmiotów), która zastąpiona jest oświadczeniem przedsiębiorcy. W takim oświadczeniu przedsiębiorca prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą zawiera swoją wolę o przekształceniu w określoną spółkę – takie oświadczenie powinno być zawarte w formie aktu notarialnego pod rygorem nieważności.

Co powinno się w takim oświadczeniu znaleźć? Jakie powinno zawierać istotne elementy? Odpowiedź na to pytanie jest prosta. Przede wszystkim powinno zawierać określenie prawnej formy spółki ( czy to będzie spółka z ograniczoną odpowiedzialnością bądź spółka akcyjna), trzeba też podać wysokość kapitału zakładowego spółki, zakres praw przyznanych osobiście przedsiębiorcy przekształconemu jako wspólnikowi danej spółki (jeżeli takowe okoliczności zaistnieją) oraz nazwa spółki oraz imiona i nazwiska członków zarządu spółki przekształconej (z uwagi na ich odpowiedzialność). Warto podkreśli, że rzeczywista, możliwa do osiągnięcia wysokość kapitału zakładowego, będzie zależna od ustaleń co do wartości bilansowej majątku przedsiębiorcy przekształcanego poczynionych przy sporządzaniu planu przekształcenia.

Czas przekształcania się przedsiębiorcy w spółkę jest stosunkowo krótki, a został on jeszcze skrócony o czas poświęcony na wysyłkę zawiadomień, które były obwarowane różnymi rygorami prawnymi.

Po przebiegnięciu takowego procesu członkowie zarządu spółki przekształconej składają wnioski wraz z odpowiednimi załącznikami do sądu rejonowego, właściwego dla siedziby danej spółki, celem uzyskania odpowiedniego wpisu. Taki wpis ma charakter konstytutywny – prawo kształtujący. Wraz z wpisem zostaje powołany do „życia – istnienia” nowy podmiot prawny.

Stosownie do art. 584² § 1 k.s.h. następuje sukcesja generalna na spółkę przekształconą praw i obowiązków przysługujących do tej pory przedsiębiorcy. Patrząc z perspektywy przedsiębiorcy jest to ogromny atut takiego stanu rzeczy, gdyż przedsiębiorca przeprowadzając taką operację nie traci swoich poprzednich uprawnień. Trzeba też pamiętać, że na spółkę przechodzą wszystkie uzyskane wcześniej wszelkiego typu koncesje, zezwolenia czy też uzyskane ulgi.

Stosownie do art. 584¹³ k.s.h. osoba fizyczna, o której mowa w art. 551 § 5 (czyli przedsiębiorca przekształcający się w spółkę kapitałową), odpowiada solidarnie ze spółką przekształconą za zobowiązania przedsiębiorcy przekształcanego związane z prowadzoną działalnością gospodarczą powstałe przed dniem przekształcenia, przez okres trzech lat, licząc od dnia przekształcenia.

Natomiast w tym wypadku większe konsekwencje ciągną za sobą sprawy podatkowe. Kodeks spółek handlowych wskazuje wprost, iż sukcesja praw podczas takowego przekształcenia nie odnosi się do uzyskanych wcześniej ulg podatkowych przewidzianych w prawie podatkowym. W przedmiotowej sprawie głos zabierało wielu specjalistów oraz Ministerstwo Finansów wyjaśniając, iż w przypadku przekształcenia przedsiębiorcy w spółkę kapitałową następuje generalna sukcesja praw i obowiązków z drobnym wyjątkiem jakim są ulgi podatkowe. Warto zwrócić uwagę, iż taki stan rzeczy oraz stanowisko Ministerstwa Finansów stoi w sprzeczności z Interpretacjami Dyrektorów Izb Skarbowych np. Z dnia 22.11.2011 r.(nr IPPP1/443-1287/11-2/AS). Oni wyraźnie wskazują, że w aspekcie podatkowym w przypadku przekształceń przedsiębiorcy w spółkę kapitałową sukcesja generalna nie ma miejsca. Zdaniem organu podatkowego, żaden przepis Ordynacji podatkowej czy też podatku o VAT nie stanowi o takiej sytuacji. Co więcej wskazuje, iż ustawodawca wymienił w zamkniętym katalogu sytuacje, w których do sukcesji dochodzi (jak przekształcenie spółek, podział i łączenie).

Wartym uwagi jest też stanowisko samych wnioskodawców, wskazujące iż jedyna zmiana jaka zachodzi w tym przypadku to sama forma prowadzonej działalności. W grę nie wchodzi przejście odpłatne różnego rodzaju dóbr należących do przedsiębiorcy, bądź odpłatnego przejścia dóbr. ( art. 6 i 7 podatku VAT).

Warto mieć na względzie różnicę zdań jaka zachodzi między interpretacją Ministerstwa Finansów oraz Dyrektorów Izb Skarbowych. Najlepszym rozwiązaniem w takim przypadku jest próba rozwiania wątpliwości poprzez wniosek o wydanie indywidualnej interpretacji podatkowej. Taka interpretacja jest wiążąca dla organu, tym samym nie może on sobie rościć innych praw niż te które sam nałożył. Oczywiście wydanie takiej interpretacji kosztuje i zajmuje sporo czasu – około 2-3 miesięcy, ale pewność jaką rodzi posiadana interpretacja jest warta swej ceny.