Wysokość odszkodowania za grunt utracony na mocy Dekretu Bieruta

 

 

 

„Czy może mieć wpływ na wysokość odszkodowania, przysługującego
w związku z wydaniem z rażącym naruszeniem prawa decyzji o odmowie przyznania prawa własności czasowej gruntu (art. 7 dekretu
z dnia 26 października 1945 r. o własności i użytkowaniu gruntów na obszarze m. st. Warszawy, Dz.U. Nr 50, poz. 279 ze zm.), okoliczność, że grunt ten
w wypadku przyznania prawa własności czasowej podlegałby wywłaszczeniu na cele zorganizowanego budownictwa mieszkaniowego?”

(postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 17 maja 2012 r., I CSK 404/11,
A. Górski, K. Pietrzykowski, H. Wrzeszcz)

Sąd Najwyższy przedstawił szczegółową analizę orzecznictwa dotyczącego przedstawionej kwestii. Podkreślił, że nie neguje co do zasady trafności konstrukcji causae superveniens, która jest powszechnie przyjmowana zarówno w orzecznictwie, jak i piśmiennictwie. Powziął jedynie wątpliwość, czy może być ona stosowana
w sytuacjach takich jak opisane w przedstawionym zagadnieniu prawnym. W ocenie Sądu Najwyższego, chociaż wywłaszczenie poprzedników prawnych powodów nie nastąpiło, i zasadniczo wywłaszczenie nie jest normalnym następstwem wydania bezprawnej decyzji odmawiającej ustanowienia prawa własności czasowej, to jednak w okolicznościach sprawy wywłaszczenie należałoby uznać za nieuchronne
w wypadku, gdyby została wydana decyzja przyznająca to prawo. W tym sensie wywłaszczenie pozostaje w związku przyczynowo-skutkowym z bezprawną decyzją odmowną, z której powodowie wywodzą swoje roszczenia i ma ona wpływ na wysokość należnego powodom odszkodowania.

Wątpliwość Sądu Najwyższego sprowadza się także do pytania, czy można odwoływać się do zdarzenia hipotetycznego, które mogło nastąpić jedynie teoretycznie w sytuacji, w której w okresie sprzed zmiany ustrojowej nie były wydawane na podstawie dekretu z 1945 r. decyzje korzystne dla byłych właścicieli gruntów warszawskich. Poza tym obecnie, po uchyleniu Konstytucji z 1952 r.
oraz nowelizacji kodeksu cywilnego i Prawa spółdzielczego, majątek spółdzielni jest prywatną własnością jej członków. Od ponad 20 lat nie jest zatem dopuszczalne wywłaszczenie prawa własności albo prawa użytkowania wieczystego gruntu na rzecz spółdzielni mieszkaniowej, a jeśli to następuje, to wyłącznie za słusznym odszkodowaniem, czyli takim, które odpowiada wartości rynkowej wywłaszczanego prawa.