Czy można rozszerzyć żądanie pozwu w postępowaniu nakazowym?

Podstawa prawna: art. 484 ¹ – 497 ustawy z dnia 17 listopada 1964 r. Kodeks postępowania cywilnego (Dz. U. Nr 43, poz. 296 z późn. zm.)

Postępowanie nakazowe (podobnie jak upominawcze) ma charakter fakultatywny. Od woli powoda zależy zatem, czy skorzysta z tego trybu postępowania. Droga postępowania nakazowego należy do czynności dyspozytywnych powoda. Tryb ten charakteryzuje się tym, że na podstawie treści pozwu i załączonych dokumentów, nie wyznaczając rozprawy , bez postępowania dowodowego i wysłuchania stron, sąd nakazuje pozwanemu spełnienie świadczenia. Dalszy tok postępowania zależy od zachowania się pozwanego, który może nie skorzystać ze środka zaskarżenia, co spowoduje uprawomocnienie się nakazu zapłaty, lub skorzystać ze środka zaskarżenia i wtedy postępowanie toczy się w trybie zwykłym. Celem postępowania nakazowego jest przyśpieszenie i uproszczenie, a także zmniejszenie kosztów postępowania.

Postępowanie nakazowe jest postępowaniem odrębnym.

Właściwe są sądy rejonowe i okręgowe (w zależności od wartości przedmiotu sporu, suma graniczna – zgodnie z art. 17 pkt 4 kpc – 75.000 zł);

Zgodnie z art. 484 ¹ sad rozpoznaje sprawę w postępowaniu nakazowym na pisemny wniosek powoda zgłoszony w pozwie i rozpoznanie sprawy następuje na posiedzeniu niejawnym.

Zgodnie z art. 485 § 1 sąd wydaje nakaz zapłaty, jeżeli powód dochodzi roszczenia pieniężnego albo świadczenia innych rzeczy zamiennych, a okoliczności uzasadniające dochodzone żądanie są udowodnione dołączonym do pozwu:

– dokumentem urzędowym;

– zaakceptowanym przez dłużnika rachunkiem;

– wezwaniem dłużnika do zapłaty i pisemnym oświadczeniem dłużnika o uznaniu długu;

– zaakceptowanym przez dłużnika żądaniem zapłaty, zwróconym przez bank i niezapłaconym z powodu braku środków na rachunku bankowym.

Sąd wydaje również nakaz zapłatyprzeciwko zobowiązanemu z weksla, czeku, warrantu lub rewersu należycie wypełnionego, których prawdziwość i treść nie nasuwają wątpliwości. W razie przejścia na powoda praw z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu, do wydania nakazu niezbędne jest przedstawienie dokumentów do uzasadnienia roszczenia, o ile przejście tych praw na powoda nie wynika bezpośrednio z weksla, z czeku, z warrantu lub z rewersu. (art. 485 § 2 kpc)

Sąd wydaje nakaz zapłatyna podstawie dołączonej do pozwu umowy, dowodu spełnienia wzajemnego świadczenia niepieniężnego oraz dowodu doręczenia dłużnikowi faktury lub rachunku, jeżeli powód dochodzi należności zapłaty świadczenia pieniężnego lub odsetek w transakcjach handlowych określonych w ustawie z dnia 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. Nr 139, poz. 1323).(art. 485 § 2a kpc)

Sąd MOŻE wydać nakaz zapłaty, jeżeli bank dochodzi roszczenia na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych podpisanego przez osoby upoważnione do składania oświadczeń w zakresie praw i obowiązków majątkowych banku i opatrzonego pieczęcią banku oraz dowodu doręczenia dłużnikowi pisemnego wezwania do zapłaty (art. 485 § 3 kpc).

Zasadą jest, że składa się oryginały dokumentów, ale zgodnie z art. 485 § 4 dopuszczalne jest złożenie odpisów poświadczonych przez notariusza, albo prowadzącego sprawę adwokata, radcę prawnego, rzecznika patentowego lub radcę Prokuratorii Generalnej Skarbu Państwa.

Jeżeli zachodzi brak podstaw do wydania nakazu zapłaty, przewodniczący wyznacza rozprawę, chyba że sprawa może być rozpoznana na posiedzeniu niejawnym. (art. 486 § 1 kpc)

Natomiast gdy sąd stwierdzi, że są podstawy do wydania nakazu zapłaty, to orzeka, że pozwany ma w ciągu dwóch tygodni od dnia doręczenia nakazu zaspokoić roszczenie w całości wraz z kosztami albo wnieść w tym terminie zarzuty. (491 § 1 kpc)

Nakaz zapłaty z chwilą wydania stanowi tytuł zabezpieczenia, wykonalny bez nadawania mu klauzuli wykonalności. Kwota zasądzona nakazem wraz z wymagalnymi odsetkami stanowi sumę, której złożenie przez dłużnika do depozytu sądowego wystarczy do zabezpieczenia. Jeżeli nakaz zobowiązuje do wydania rzeczy zamiennych, do zabezpieczenia wystarczy złożenie sumy równej wartości przedmiotu sporu.(art. 492 § 1)

Nakaz zapłaty wydany na podstawie weksla, warrantu, rewersu lub czeku staje się natychmiast wykonalny po upływie terminu do zaspokojenia roszczenia. W razie wniesienia zarzutów sąd może na wniosek pozwanego wstrzymać wykonanie nakazu.( art. 492 § 3)

Zgodnie z art. 494 § 2 kpc nakaz zapłaty, jeśli nie zostanie skutecznie zaskarżony (jeśli nie wniesiono skutecznie zarzutów), staje się prawomocny i posiada skutki prawomocnego wyroku.

Natomiast jeśli zarzuty prawidłowo wniesiono, to przewodniczący wyznacza rozprawę i zarządza doręczenie zarzutów powodowi. (art. 495 § 1)

Po przeprowadzeniu rozprawy sąd wydaje wyrok, w którym nakaz zapłaty w całości lub w części utrzymuje w mocy albo go uchyla i orzeka o żądaniu pozwu, bądź też postanowieniem uchyla nakaz zapłaty i pozew odrzuca lub postępowanie umarza. (art. 496 kpc)

Pamiętać należy, że zgodnie z art. 485 § 1 kpc w postępowaniu nakazowym jest ograniczony katalog dochodzonych roszczeń:

1. roszczenia pieniężne (muszą być ściśle sprecyzowane kwotowo i wyrażone w pieniądzu polskim, ale mogą być dowolnej wysokości),

2. świadczenie innych rzeczy zamiennych (muszą one być oznaczone co do gatunku według średniej jakości, zgodnie z art. 357 kc). Nie wolno dochodzić świadczenia rzeczy oznaczonych indywidualnie.

3. przedmiotem postępowania nakazowego są również roszczenia wynikające z prawa wekslowego i czekowego (art. 485 § 2 kpc)

Kwestia rozszerzenia żądań pozwu:

– zgodnie z art. 495 § 2 KPC – w toku postępowania nie można występować z nowymi roszczeniami zamiast lub obok dotychczasowych; jednakże w razie zmiany okoliczności powód może żądać zamiast pierwotnego przedmiotu sporu jego wartości lub innego przedmiotu, a w sprawach o świadczenia powtarzające się, może nadto rozszerzyć żądanie pozwu o świadczenia za dalsze okresy.

Zgodnie z art. 495 § 3 kpc niezgłoszenie w pozwie lub w piśmie zawierającym zarzuty wszystkich okoliczności faktycznych, zarzutów i wniosków dowodowych prowadzi do utraty prawa do ich powołania w toku dalszego postępowania, chyba że strona wykaże że nie mogła z nich skorzystać wcześniej lub gdy potrzeba ich powołania pojawiła się później. Powód może powołać nowe fakty i dowody w terminie tygodniowym od doręczenia mu pisma pozwanego zawierającego zarzuty.

Art. 495 § 3 k.p.c. ustanawia prekluzję dla twierdzeń, zarzutów i wniosków dowodowych obydwu stron, jednak nie niweczy uprawnienia sądu dopuszczenia dowodu z urzędu (art. 232 zd. drugie k.p.c.) – wyrok Sądu Najwyższego z dnia 8 listopada 2007 r. (III CSK 205/07)

Termin, o którym mowa w art. 495 § 3 k.p.c., jest terminem prekluzyjnym, który nie może być przedłużany ani skracany i którego upływ, co do zasady, powoduje nie tylko niemożność zgłoszenia przez powoda nowych faktów i dowodów, lecz również niedopuszczalność rozpoznania ich i dopuszczenia przez sąd ani czynienia na ich podstawie ustaleń faktycznych. Termin ten może być jedynie, na wniosek powoda, przywrócony na zasadach określonych w art. 168 k.p.c. (wyrok Sądu Najwyższego z dnia 4 października 2006 r. II CSK 229/06).