Czy nakaz zapłaty wydany na podstawie wyciągu z ksiąg bankowych jest bezprawny?

7 listopada 2019r. wchodzą w życie przepisy nowelizujące kodeks postępowania cywilnego (kpc), które uchylają 485 par. 3 k.p.c. umożliwiający wydanie nakazu zapłaty na podstawie wyciągu z ksiąg banku.

Nowelizacja jest wynikiem orzeczenia Trybunału Konstytucyjnego (z 14 kwietnia 2015 r. w sprawie P 45/12), w którym stwierdzono, że  art. 96 ust. 1 i art. 97 ust. 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Prawo bankowe (Dz.U. z 2015 r. poz. 128) są niezgodne z art. 32 ust. 1 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej. Orzeczenie to dotyczyło wystawiania przez banki bankowych tytułów egzekucyjnych.

Dalszą konsekwencją powyższego orzeczenie, jest to,  że wyciąg z ksiąg banku to dokument prywatny, a nie dokument urzędowy i z tego powodu nie powinien być uprzywilejowany w obrocie prawnym.

Na podstawie ww. orzeczenia TK uchyone zostały art. 96 i 97 oraz zmieniony został art. 95 prawa bankowego, w ten sposób, że dodano art 1a. w brziemiu : moc prawna dokumentów urzędowych, o której mowa w ust. 1, nie obowiązuje w odniesieniu do dokumentów wymienionych w tym przepisie w postępowaniu cywilnym. Niestety ustawodawca zminiając prawo bankowe w związku z ww. orzeczeniem TK zapomniał o odpowiedniej zmianie przepisów procedury cywilnej dotyczacej postępowania nakazowego. Samo orzecznie TK nie odnosiło się również do konsytucyjności lub jej braku 485 par. 3 k.p.c.

Dopiero najnowasza nowelizacja kpc uchyla ten przepis i wprowadza przepisy przejściowe zgodnie z którymi :

w sprawach wszczętych i niezakończonych przed dniem wejścia w życie niniejszej ustawy rozpoznawanych w postępowaniu nakazowym, w których powód wniósł o wydanie nakazu zapłaty wyłącznie na podstawie dokumentów określonych w art. 485 § 3 ustawy zmienianej w art. 1:
1) przyjmuje się, że nie ma podstaw do wydania nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym,
2) nieprawomocny nakaz zapłaty sąd z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym rozpoznaje sprawę w dalszym ciągu z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym,
3) nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, jak również ten nakaz zapłaty w części, która podlegała rozpoznaniu, sąd pierwszej instancji z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym rozpoznaje sprawę ponownie z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym,
4) nieprawomocny wyrok, mocą którego choćby w części utrzymano w mocy nakaz zapłaty, a od którego wniesiono apelację, jak również ten nakaz zapłaty w części, która podlegała rozpoznaniu, sąd odwoławczy z urzędu uchyla w całości postanowieniem, po czym przekazuje sprawę sądowi pierwszej instancji do ponownego rozpoznania z pominięciem przepisów o postępowaniu nakazowym. (art. 11 ust. 2 USTAWA O ZMIANIE USTAWY – KODEKS POSTĘPOWANIA CYWILNEGO ORAZ NIEKTÓRYCH INNYCH USTAW z dnia 4 lipca 2019 r. (Dz.U. z 2019 r. poz. 1469).

Zastanowić się należy jednak czy można na tej podstawie podważyć prawomocny nakaz zapłaty lub wyrok utrzymujący w mocy nakaz zapłaty? Należy w szczególności wskazać na możliwość wznowienia postępowania na podstawie art.  401 kpc zgodnie z którym można żądać wznowienia postępowania również w wypadku, gdy Trybunał Konstytucyjny orzekł o niezgodności aktu normatywnego z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub z ustawą, na podstawie którego zostało wydane orzeczenie.

Podkreślenia jednak wymaga, że cytowane powyżej orzecznie TK odnosiło się do niekonstytucyjności przepisów prawa bankowego, a nie przepisów kpc. Jednakże w ocenie oiszącego przepisy te powinny być rozpatrywane łącznie, gdyż de facto uchylany art. 485 par. 3 oparty był na uprzywilejowaniu dokumentów bankowych wynikajacym z art. 95 prawa bankowego.

Co zatem mogą zdziałać osoby, przeciwko którym wydano nakaz zapłaty oparty o wyciąg z ksiąg banku? Wydaje się że mogą spróbować podjąć ścieżkę wznowenia postępowania i żądania uchylenia nakazu zapłaty. Dotyczy to w szczególności przypadków, kiedy pozwany w porę nie podjął próby obrony i nakaza uprawocninił się wobec braku wniesienia sprzeciwu. Istotną kwestią jest również okoliczność czy roszczenia zasądzone takim nakazem zostało wyegzekwowane czy też nie, albowiem niemziernie trudno byłoby żądać uchylenia nakazu który został wyegzekwowany.

Zainteresowanym nie pozostaje nic innego jak podjąć ryzyko i wszcząć postępowanie zmierzające do uchylenia prawomocnego nakazu zapłaty wwydanego na podstawie art. 485 par. 3 kpc , w szczególności jeżeli posiadają zarzuty merytoryczne co do żądanej przez bank kwoty, a nie podnieśli ich w odpowiednim czasie w postępowaniu przed sądem I instnacji.

Share On Facebook
Share On Twitter
Share On Linkedin