Nowa linia orzecznicza NSA w sprawach o reprywatyzację majątków przejętych na podstawie dekretu o reformie rolnej
W dniu 22.10.2018 r. NSA wydał wyrok dotyczący dawnego majątku Michałowice, który może mieć ogromne znaczenie dla wszystkich niezakończonych jeszcze spraw reprywatyzacyjnych z zakresu reformy rolnej na podstawie dekretu PKWN z 1944r.
NSA badał 29 skarg w tym Rzecznika Praw Oobywatelskich, gminy Raszyn, Skarbu Państwa ( powiatu pruszkowskiego) oraz aktualnych właścicieli nieruchomości, które wchodziły w skład majątku Michałowice. Żądano w nich uchylenia niekorzystnej decyzji ministra rolnictwa i rozwoju wsi oraz wyroku Wojewódzkiego Sądu Administracyjnego w Warszawie. W decyzji i wyroku stwierdzono nieważność dwóch orzeczeń z 1948 r.: wojewody warszawskiego i ówczesnego ministra, w sprawie przejścia dóbr rodu Grocholskich na cele reformy rolnej. Zdaniem spadkobiorców majątku nie powinien on podlegać pod działanir dekretu o reformie rolnej, gdyż jeszcze przed drugą wojną światową grunt podzielono na parcele budowlane, przez co utraciły one charakter rolniczy.
Głównym zarzutem skarg kasacyjnych było nieprawidłowe uznanie przez WSA w skarżonym wyroku, że decyzje z 1948 r. o podpadniu majątku pod cele reformy rolnej nie wywołały nieodwracalnych skutków prawnych. W uproszczeniu chodziło o to, że w ocenie WSA wszelkie czynności i zdarzenia prawne, które dotyczyły majątku po orzeczeniu o podpadniu pod reformę rolną nie miały skutków nieodwracalnych tj. takich których nie można by odwrócić przez działanie organów administracji. WSA stanął bowiem na stanowisku, że decyzję o podpadaniu pod reformę rolną miały charakter deklaratoryjny i tym samym nie mogły wywoływać bezpośrednio nieodwralanych skutków prawnych i dlatego mogły zostać unieważnione.
Ku zaskoczeniu wszystkich stron sprawy NSA oddalił skargi kasacyjne, bez rozstrzygania kwestii nieodwracalnych lub odwracalnych skutków prawych decyzji z 1948r., albowiem w ocenie składu orzekającego NSA nie miało to znaczenia dla sprawy. Głównym zagadnieniem prawnym okazał się brak rażącego naruszenia prawa, które uzasadniać mogłoby stwierdzenie nieważności decyzji administracyjnych o podpadaniu majątku pod działanie dekretu o reformie rolnej.
W ustnym uzasadnieniu wyroku NSA przywołał orzeczenie Trybunału Konstytucyjnego z 1990 r., wskazujące interpretację przepisów dekretu o reformie rolnej, zgodnie z którym „intencją ustawodawcy było przeznaczenie na cele reformy rolnej nieruchomości lub ich części, które są – lub mogą być – wykorzystane do prowadzenia działalności wytwórczej w rolnictwie”. Jako, że grunt majątku Michałowice pomimo pracelacji mógł być , w ocenie NSA, nadal wykorzytywany na cele roformy rolnej, nie przejęto go więc z rażącym naruszeniem prawa. Tym samym nie zaistniała przesłnka do stwierdzenia nieważności decyzji z 1948r. o podpadaniu pod reformę rolną. Wyrok NSA jest ostateczny i zamyka dorgę do dochodzenia roszczeń reprywatyzacyjnych co do majątku Michałowice.